przez niezliczone pokolenia ludzie patrzyli na nocne niebo i zastanawiali się, czy są sami we wszechświecie. Wraz z odkryciem innych planet w naszym Układzie Słonecznym, prawdziwego zasięgu galaktyki Drogi Mlecznej i innych galaktyk poza naszą własną, to pytanie tylko pogłębiło się i stało się głębsze.

i chociaż astronomowie i naukowcy od dawna podejrzewali, że inne systemy gwiezdne w naszej galaktyce i we wszechświecie krążą wokół własnych Planet, zaobserwowano je dopiero w ciągu ostatnich kilku dekad. Z biegiem czasu metody wykrywania tych „planet pozasłonecznych” uległy poprawie, a lista tych, których istnienie zostało potwierdzone, wzrosła odpowiednio (ponad 4000 i rośnie!)

definicja:

planeta pozasłoneczna (aka. egzoplaneta) – planeta orbitująca wokół gwiazdy (tzn. wchodząca w skład układu słonecznego) innej niż nasza. Nasz Układ Słoneczny jest tylko jednym z miliardów i wiele z nich najprawdopodobniej ma swój własny system Planet. Już w XVI wieku byli astronomowie, którzy wysuwali hipotezy o istnieniu planet pozasłonecznych.

pierwszą odnotowaną wzmiankę napisał włoski filozof Giordano Bruno, wczesny zwolennik teorii Kopernika. Oprócz wspierania idei, że Ziemia i inne planety okrążają Słońce (heliocentryzm), przedstawił pogląd, że Gwiazdy stałe są podobne do Słońca i podobnie towarzyszą im planety.

w XVIII wieku Isaac Newton przedstawił podobną sugestię w sekcji „General Scholium”, która kończy jego Principia. Dokonując porównania z planetami słońca, napisał: „a jeśli Gwiazdy stałe są centrami podobnych systemów, wszystkie będą zbudowane według podobnego projektu i podlegają panowaniu jednego.”

od czasów Newtona wysuwano różne twierdzenia o odkryciach, ale wszystkie zostały odrzucone przez społeczność naukową jako fałszywe alarmy. W latach 80. grupa astronomów twierdziła, że zidentyfikowali niektóre planety pozasłoneczne w pobliskich układach gwiezdnych, ale nie byli w stanie potwierdzić ich istnienia dopiero po latach.

pierwsze odkrycia:

jednym z powodów, dla których planety pozasłoneczne są tak trudne do wykrycia, jest fakt, że są nawet słabsze niż gwiazdy, które okrążają. Dodatkowo, Gwiazdy te wydzielają światło które „zmywa” planety – tj. zasłania je przed bezpośrednią obserwacją. Pierwszego odkrycia dokonali dopiero w 1992 roku astronomowie Aleksander Wolszczan i Dale Frail.

korzystając z Obserwatorium Arecibo w Portoryko, para zaobserwowała kilka mas ziemskich krążących wokół pulsara PSR B1257+12. Dopiero w 1995 roku dokonano pierwszego potwierdzenia egzoplanety wokół gwiazdy ciągu głównego. W tym przypadku obserwowana planeta to 51 Pegasi b, olbrzym znajdujący się na czterodniowej orbicie wokół gwiazdy podobnej do Słońca 51 Pegasi (około 51 lat świetlnych od naszego Słońca).

początkowo większość wykrytych Planet była gazowymi olbrzymami podobnymi do Jowisza lub większymi od niego – co doprowadziło do ukucia terminu „Super-Jowisz”. Dalece od sugerowania, że gazowe olbrzymy były bardziej powszechne niż skaliste (tj. „podobne do Ziemi”) planety, odkrycia te wynikały po prostu z faktu, że planety wielkości Jowisza są po prostu łatwiejsze do wykrycia ze względu na ich rozmiar.

misja Keplera:

nazwany na cześć renesansowego astronoma Johannesa Keplera, Obserwatorium kosmiczne Kepler zostało uruchomione przez NASA 7 marca 2009 roku w celu odkrycia planet podobnych do ziemi krążących wokół innych gwiazd. W ramach programu Discovery NASA, serii stosunkowo tanich projektów skupionych na badaniach naukowych, misją Keplera było znalezienie dowodów na istnienie planet pozasłonecznych i oszacowanie, ile gwiazd w naszej galaktyce ma układów planetarnych.

opierając się na metodzie tranzyt detekcji (patrz poniżej), jedyny fotometr Keplera używał do ciągłego monitorowania jasności ponad 145 000 gwiazd ciągu głównego w stałym polu widzenia. Dane te zostały następnie przesłane z powrotem na Ziemię, gdzie zostały przeanalizowane przez naukowców w celu znalezienia jakichkolwiek oznak okresowego ściemniania spowodowanego przez planety pozasłoneczne tranzystujące (przechodzące) przed ich gwiazdą macierzystą.początkowo planowana długość życia misji Kepler wynosiła 3,5 roku, jednak jej rezultaty były większe niż oczekiwano. W 2012 roku misja miała trwać do 2016 roku, ale zmieniło się to ze względu na awarię dwóch kół reakcyjnych sondy – które są używane do kierowania statkiem kosmicznym. Uniemożliwiło to gromadzenie danych naukowych i zagroziło kontynuacji misji.

15 sierpnia 2013 roku NASA ogłosiła, że zrezygnowała z prób naprawienia dwóch nieudanych kół reakcyjnych i odpowiednio zmodyfikowała misję. Zamiast złomu Keplera, NASA zaproponowała zmianę misji na wykorzystanie Keplera do wykrywania planet nadających się do zamieszkania wokół mniejszych, ciemniejszych czerwonych karłów. Ta propozycja, która stała się znana jako K2 „Second Light”, została zatwierdzona 16 maja 2014 roku.

misja K2 (która trwała do tego czasu ) skupiała się bardziej na jaśniejszych gwiazdach (takich jak gwiazdy klasy G i K). 6 lutego 2021 roku astronomowie potwierdzili obecność 4341 egzoplanet w 3216 układach planetarnych, z których większość została znaleziona na podstawie danych z Keplera. W sumie sonda kosmiczna w trakcie misji podstawowej i K2 zaobserwowała ponad 530 506 gwiazd.

w listopadzie 2013 roku astronomowie poinformowali (na podstawie danych z misji kosmicznej Keplera), że jedna na 5 gwiazd w Drodze Mlecznej może mieć planety wielkości Ziemi krążące w ich strefach zamieszkania-od 40 do 80 miliardów. Ponadto oszacowali, że 7-15% tych planet (średnio 5,6 miliarda) okrąża Gwiazdy podobne do Słońca-aka. Sekwencja główna żółte Karły typu G.

planety Nadające Się do zamieszkania:

pierwszą egzoplanetą potwierdzoną przez Keplera na średnią odległość orbitalną, która umieściła ją w strefie nadającej się do zamieszkania jej gwieździe, była Kepler-22B. planeta ta znajduje się około 600 lat świetlnych od Ziemi w konstelacji Cygnusa i została po raz pierwszy zaobserwowana 12 maja 2009 roku, a następnie potwierdzona on grudzień 5th, 2011. Opierając się na wszystkich uzyskanych danych, naukowcy uważają, że ten świat jest około 2,4 razy większy niż promień Ziemi i ma oceany lub wodnistą powłokę zewnętrzną.

odkrycie egzoplanet zwiększyło również zainteresowanie poszukiwaniem życia pozaziemskiego, szczególnie tych, które krążą w strefie zamieszkania gwiazdy macierzystej. Znany również jako” strefa Złotowłosej”, jest to region układu słonecznego, w którym warunki są wystarczająco ciepłe (ale nie zbyt ciepłe), aby na powierzchni planety mogła istnieć płynna woda (a tym samym życie).

przed rozmieszczeniem Keplera zdecydowana większość potwierdzonych egzoplanet należała do kategorii Jowisza lub większej. Jednak w trakcie swoich misji, Kepler zdołał zidentyfikować ponad 6000 potencjalnych kandydatów, z których wielu zaliczało się do kategorii wielkości Ziemi lub „Super-Ziemi”. Wiele z nich znajduje się w strefie zamieszkania swoich gwiazd macierzystych, a niektóre nawet wokół gwiazd podobnych do Słońca.

i według badań przeprowadzonych przez Ames Research Center, analiza danych z misji Keplera wykazała, że około 24% gwiazd klasy M może zawierać potencjalnie nadające się do zamieszkania planety wielkości Ziemi (tj. te, które są mniejsze niż 1,6 razy promienia Ziemi). Bazując na liczbie gwiazd klasy M w galaktyce, sama ta liczba stanowi około 10 miliardów potencjalnie nadających się do zamieszkania, podobnych do ziemi światów.

tymczasem analizy fazy K2 sugerują, że około jedna czwarta większych badanych gwiazd może mieć planetę wielkości Ziemi orbitującą w ich strefach zamieszkania. Razem, Gwiazdy obserwowane przez Keplera stanowią około 70% gwiazd znajdujących się w Drodze Mlecznej. Można więc oszacować, że w samej tylko naszej galaktyce istnieją dziesiątki miliardów potencjalnie nadających się do zamieszkania planet.

metody wykrywania:

podczas gdy niektóre egzoplanety były obserwowane bezpośrednio za pomocą teleskopów (proces znany jako „bezpośrednie obrazowanie”), zdecydowana większość została wykryta za pomocą metod pośrednich, takich jak metoda TRANZYTU i metoda prędkości radialnej. W przypadku metody tranzytowej (aka. Fotometria tranzytowa) – planeta obserwowana podczas przekraczania drogi (tj. TRANZYTU) przed dyskiem macierzystej gwiazdy.

gdy to nastąpi, obserwowana jasność gwiazdy spada o niewielką ilość. Może to być użyte do określenia promienia planety i czasami może pozwolić na zbadanie atmosfery planety za pomocą spektroskopii. Jednak cierpi również na znaczną liczbę fałszywych alarmów i wymaga, aby część orbity planety przecinała się z linią wzroku między gwiazdą macierzystą a Ziemią.

w rezultacie potwierdzenie z innej metody jest zwykle uważane za konieczne. Mimo to pozostaje ona najczęściej stosowaną metodą i jest odpowiedzialna za więcej odkryć egzoplanet niż wszystkie inne metody razem wzięte. Zarówno Kosmiczny Teleskop Keplera, jak i TESS zostały specjalnie zaprojektowane do prowadzenia tego rodzaju fotometrii (patrz wyżej).

prędkość radialna (lub metoda Dopplera) polega na pomiarze prędkości radialnej gwiazdy – tj. prędkości, z jaką porusza się ona w kierunku lub z dala od Ziemi. Jest to sposób wykrywania Planet, ponieważ jako planety okrążają gwiazdę, wywierają wpływ grawitacyjny, który powoduje, że sama gwiazda porusza się po swojej małej orbicie wokół środka masy układu. Ta metoda ma tę zaletę, że ma zastosowanie do gwiazd o szerokim zakresie charakterystyk.

jednak jedną z jego wad jest to, że nie może określić prawdziwej masy planety, ale może tylko ustalić dolną granicę tej masy. Pozostaje drugą najskuteczniejszą techniką stosowaną przez łowców egzoplanet. Inne metody obejmują Transit Timing Variation (TTV)i mikrosoczewkowanie grawitacyjne. Pierwsza opiera się na pomiarze zmian w czasie tranzytu dla jednej planety, aby określić istnienie innych.

metoda ta jest skuteczna w określaniu istnienia wielu planet tranzystujących w jednym układzie, ale wymaga potwierdzenia istnienia przynajmniej jednej. W innej formie metody, czas zaćmienia w zaćmienia Gwiazdy binarnej może ujawnić zewnętrzną planetę, która okrąża obie gwiazdy. Według stanu na luty 2020, 21 Planet zostało znalezionych tą metodą, podczas gdy wiele innych zostało potwierdzonych.

W przypadku mikrosoczewkowania grawitacyjnego odnosi się to do efektu, jaki może mieć pole grawitacyjne Gwiazdy, działające jak soczewka powiększająca światło odległej gwiazdy tła. Planety krążące wokół tej gwiazdy mogą powodować wykrywalne anomalie w powiększeniu w czasie, co wskazuje na ich obecność. Technika ta jest skuteczna w wykrywaniu gwiazd, które mają szersze orbity (1-10 AUs) od gwiazd podobnych do Słońca.

istnieją inne metody, które – samodzielnie lub w połączeniu – pozwoliły na wykrycie i potwierdzenie ponad czterech tysięcy egzoplanet, podczas gdy kolejne 5742 kandydatów czeka na potwierdzenie. Spośród nich 1473 (34%) to gazowe olbrzymy porównywalne do Neptuna (podobne do Neptuna), podczas gdy 1359 (31%) to gazowe olbrzymy porównywalne do Jowisza (podobne do Jowisza).

kolejne 1340 (31%) to planety lądowe, które są kilkakrotnie masywniejsze od Ziemi (Super-Ziemi), podczas gdy 163 były porównywalne z ziemią pod względem wielkości i masy (4%). Wykryto i potwierdzono kolejne 6 egzoplanet, które pozostają niesklasyfikowane.

najbliżej Ziemi

24 sierpnia 2016 roku ESO potwierdziło istnienie skalistej egzoplanety wielkości Ziemi krążącej wokół Proximy Centauri, Gwiazdy typu M (czerwonego karła) położonej w odległości 4,25 lat świetlnych od ziemi. To sprawia, że ta konkretna egzoplaneta, znana jako Proxima b, jest najbliższą egzoplanetą Ziemi. Równie ważny jest fakt, że uważa się, że krąży on po orbicie w obrębie zamieszkanej przez Proximę Centauri strefy.

odkrycia dokonała Kampania Pale Red Dot i zespół astronomów pod przewodnictwem dr Guillema Anglada-Escudé z Queen Mary University of London. Na podstawie obserwacji wykonanych przy użyciu high Accuracy Radial Velocity Planet Searcher (HARPS) oraz spektrografów ultrafioletowych i wizualnych Echelle (UVE) w Obserwatorium La Silla i Very Large Telescope w ESO.

na podstawie danych uzyskanych z kampanii Pale Red Dot i późniejszych obserwacji, szacuje się, że Proxima b jest 1,2 razy masywna od Ziemi i od 1 do 1,3 razy większa od jej wielkości. Okrąża swoją gwiazdę macierzystą w odległości około 0,05 AU (7,5 mln km; 4,6 mln) i zajmuje zaledwie 11,2 dnia, aby ukończyć pojedynczą orbitę. Podobnie jak wiele planet skalistych krążących wokół gwiazd typu M, uważa się, że Proxima b jest zamknięta tidalnie.

biorąc pod uwagę słabą naturę gwiazd typu M i ich skłonność do wytwarzania silnych rozbłysków, nie jest jasne, czy Proxima b mogłaby utrzymać atmosferę i ciekłą wodę na swojej powierzchni w czasie. Przeprowadzono wiele badań i modeli klimatycznych, aby określić prawdopodobieństwo, że Proxima b będzie w stanie utrzymać życie, ale nie ma konsensusu naukowego.

z jednej strony wiele badań wykazało, że aktywność rozbłysków słonecznych gwiazdy macierzystej nieuchronnie pozbawiłaby Proximę b atmosfery i napromieniowałaby jej powierzchnię. Tymczasem inne badania i modelowanie wykazały, że jeśli Proxima b ma pole magnetyczne, gęstą atmosferę oraz dużą ilość wód powierzchniowych i zachmurzenia, szanse na jej zamieszkanie są zachęcające.

w styczniu 2020 roku zespół astronomów pod kierownictwem INAF ogłosił możliwość wykrycia drugiej planety wokół Proximy Centauri (przy użyciu pomiarów prędkości radialnej). Według pracy zespołu badawczego, ich pomiary wykazały obecność mini-Neptuna (Proxima c) krążącego wokół swojej macierzystej gwiazdy w odległości 1,5 AU (~224,4 mln km; ~139,4 mln mi).

do czerwca 2020 roku zespół astronomów z McDonald Observatory University of Texas wykorzystał pomiary prędkości radialnej zebrane przez Hubble’ a (25 lat temu), aby potwierdzić obecność Proximy C. ich badania wykazały również ściślejsze ograniczenia masy i okresu orbitalnego planety, które są obecnie szacowane na 0. 8 mas Jowisza i ~1900 dni, odpowiednio.

w grudniu 2020 roku astronomowie z radioteleskopu Parkes w Australii ogłosili wykrycie „kuszącego” sygnału radiowego dochodzącego z kierunku Proximy Centauri. Sygnał został odebrany między kwietniem a majem 2019 roku w ramach przełomowej kampanii obserwacji słuchania. Sygnał ten, Breakthrough Listen Candidate 1 (BLC1), trwał 30 godzin i pokazał szereg ciekawych cech.

na przykład sygnał był wyjątkowo ostrą emisją wąskopasmową – przy 982 megahercach (MHz) – która wydawała się przechodzić zmianę częstotliwości (aka. Doppler shift). Według różnych astrofizyków jest to zgodne z ruchomym źródłem (tj. planetą krążącą wokół swojej gwiazdy). Jednak od tego czasu społeczność naukowa ogłosiła, że jest mało prawdopodobne, aby sygnał był czymś innym niż wynikiem zjawisk naturalnych.

aktualne misje

18 kwietnia 2018 roku NASA wystrzeliła w kosmos satelitę Tess (Transiting Exoplanet Survey Satellite). Misja ta skutecznie podniosła szlak wytyczony przez Keplera, używając tej samej metody, ale doskonałych instrumentów do monitorowania tysięcy gwiazd jednocześnie. Wyposażony w cztery szerokokątne teleskopy i związane z nimi detektory charge-coupled device (CCD), TESS prowadzi obecnie pierwszy kosmiczny przegląd tranzystorów egzoplanet kosmicznych. główna misja TESS trwała dwa lata-oficjalnie zakończyła się 5 lipca 2020 roku – po czym NASA ogłosiła 27-Miesięczne przedłużenie misji 12 sierpnia. Przez pierwszy rok swojej rozszerzonej misji TESS będzie ponownie obserwować Południową półkulę ekliptyczną (którą monitorowała podczas swojej pierwszej misji), a przez następne 15 miesięcy obserwować północną półkulę ekliptyczną i ~60% ekliptyki.

podczas swojej pierwszej misji TESS przeskanowała około 75% nieba i przebadała 200 000 najjaśniejszych gwiazd znajdujących się w pobliżu Słońca pod kątem oznak TRANZYTU egzoplanet. Według stanu na 6 lutego 2021 roku, misja TESS wykryła łącznie 2487 egzoplanet i potwierdziła 107, od naziemnych kandydatów do super-Jowisza.

ponadto Obserwatorium Gaia Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) kontynuowało monitorowanie dokładnych pozycji, prawidłowych ruchów i Orbit ponad 1 miliarda gwiazd, planet, komet, planetoid i kwazarów. Misja ta rozpoczęła działalność w 2013 roku (w tym samym roku, w którym zakończył działalność Kosmiczny Teleskop Herschela ESA), a jej główna misja miała trwać pięć lat.

obecnie Gaia jest w przedłużonej części swojej misji, która potrwa do 31 grudnia 2022 roku, choć oczekuje się, że otrzyma kolejne przedłużenie do 31 grudnia 2025 roku. Do tej pory misja działa nieprzerwanie przez 7 lat, 1 miesiąc i 18 dni i będzie nadal mapować kosmos w celu stworzenia największego i najbardziej precyzyjnego katalogu przestrzeni 3D, jaki kiedykolwiek powstał.

kolejną misją polowania na egzoplanety nadzorowaną przez ESA jest charakterystyczny Satelita egzoplanet (CHEOPS), który wystartował w grudniu 2011 roku. 18 maja 2019 i jest to pierwsza misja małej klasy w programie kosmicznym esa. Od teraz do końca swojej podstawowej misji (zaplanowanej na połowę 2023 r.) CHEOPS będzie badał znane egzoplanety, aby uzyskać dokładniejsze szacunki dotyczące ich masy, gęstości, składu i formacji.

no i oczywiście jest tam czcigodny Kosmiczny Teleskop Hubble ’ a, który działa od ponad 30 lat! Oprócz dokonywania głębokich odkryć, które zmieniły nasze postrzeganie otaczającego nas wszechświata (takich jak pomiar tempa ekspansji Kosmicznej, co prowadzi do teorii ciemnej energii), Hubble odegrał również istotną rolę w wykrywaniu i charakteryzowaniu egzoplanet.

na przykład na początku swojej misji Hubble wykrył dyski szczątkowe wokół odległych gwiazd (z których powstają planety), a także układy planetarne, które były w trakcie formowania. Tymczasem archiwa wcześniejszych obserwacji Hubble ’ a pozwoliły astronomom wrócić i znaleźć dowody na to, że planety dokonują tranzytów przed swoimi gwiazdami, a także dostarczyć widma, które pozwoliły na scharakteryzowanie atmosfer egzoplanet.

wieloletnie obserwacje Hubble ’ a pomogły również astronomom dowiedzieć się o różnorodności egzoplanet i ustalić obecną metodę ich klasyfikacji. Co więcej, Hubble wiele nauczył astronomów o różnorodności gwiazd macierzystych i o tym, jak ich cechy mogą wpływać na zamieszkanie planety.

przyszłe misje

w nadchodzących latach kilka teleskopów kosmicznych nowej generacji zostanie wysłanych w kosmos, aby pomóc w trwających poszukiwaniach nadających się do zamieszkania egzoplanet. W dniu 31 października 2021 r., długo oczekiwany przez NASA teleskop kosmiczny Jamesa Webba (jwst)zostanie wystrzelony na pozycję w punkcie Lagrange ’ a Słońce-Ziemia. Ta misja będzie największym i najbardziej zaawansowanym teleskopem kosmicznym do tej pory i będzie musiała przejść przez skomplikowaną fazę rozmieszczania, gdy będzie na pozycji.

wykorzystując swój wysoce zaawansowany zestaw podczerwieni (IR) i koronografy blokujące światło, JWST będzie w stanie wykryć egzoplanety o mniejszej masie, które krążą bliżej swoich gwiazd. W tym miejscu oczekuje się znalezienia większości ziemskich planet skalistych, które krążą w strefie nadającej się do zamieszkania gwieździe (a zatem są uważane za „potencjalnie nadające się do zamieszkania”).

do tej pory istniejące teleskopy kosmiczne nie mają rozdzielczości ani czułości do badania tych planet za pomocą bezpośredniego obrazowania. Istniejące teleskopy również nie były w stanie pozyskać widm z mniejszych, skalistych planet, kiedy przemieszczają się one przed swoimi gwiazdami. Jednak Instrumenty JWST będą w stanie określić skład chemiczny atmosfer egzoplanet poprzez zbadanie, które długości fal IR są absorbowane i/lub wypromieniowywane.

istnieje również Kosmiczny Teleskop Nancy Grace Roman, misja następcy nazywana „matką Hubble’ a.”Czesanie 2.4-metrowe zwierciadło pierwotne dzięki szerokokątnej aparaturze ir, koronografowi, spektrometrowi i dużemu polu widzenia, Rzymski teleskop kosmiczny będzie w stanie przynieść tę samą ostrość obrazu Hubble ’ a na obszar nieba 100 razy większy.

ESA przygotowuje również serię obserwatoriów nowej generacji, takich jak Kosmiczny Teleskop PLATO (Tranzyty planetarne i oscylacje gwiazd). Misja ta będzie obserwowała do miliona gwiazd dla tranzytów planetarnych, próbowała scharakteryzować ich atmosfery i scharakteryzować Gwiazdy poprzez pomiar ich oscylacji. Będzie to trzecia misja Klasy średniej w programie kosmicznej wizji ESA i ma wystartować w 2022 roku.

Po tym nastąpi czwarta misja kosmicznego programu Vision, znana jako Atmospheric Remote-sensing Infrared Exoplanet Large-survey (ARIEL). Ta misja, która rozpocznie się w 2029 roku, będzie obserwować co najmniej 1,000 znanych egzoplanet podczas tranzytu przed swoimi gwiazdami, aby zbadać i scharakteryzować skład i struktury termiczne ich atmosfer.

istnieje cały wszechświat światów do odkrycia, a my ledwo zarysowaliśmy powierzchnię!

wszechświat ma dziś wiele ciekawych artykułów na temat egzoplanet. Oto co w ogóle oznacza „Earthlike” &czy powinno to dotyczyć Proximy Centauri b?, Skupiając się na kandydatach „drugiej ziemi” w katalogu Keplera, Nowa Technika znajdowania egzoplanet podobnych do ziemi, potencjalnie nadających się do zamieszkania egzoplanet potwierdzonych wokół najbliższej gwiazdy!, Planetary Habitability Index Proponuje Mniej” Zorientowane Na Ziemię ” Spojrzenie W Poszukiwaniu Życia, Nadające Się Do Zamieszkania Ziemskie Egzoplanety Mogą Być Bliżej Niż Nam Się Wydaje.

Więcej informacji można znaleźć na stronie głównej Keplera w NASA. Interesująca jest również strona Planetary Society na temat egzoplanet, podobnie jak archiwum egzoplanet NASA-które jest utrzymywane przy pomocy Caltech.

Astronomia ma odcinek na ten temat-Odcinek 2: w poszukiwaniu innych światów.