osocze, zwane również osoczem krwi, ciekła część krwi. Osocze służy jako medium transportowe do dostarczania składników odżywczych do komórek różnych narządów ciała i do transportu produktów odpadowych pochodzących z metabolizmu komórkowego do nerek, wątroby i płuc w celu wydalania. Jest to również system transportu dla komórek krwi i odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi. Osocze pomaga rozprowadzać ciepło w organizmie i utrzymać homeostazę lub stabilność biologiczną, w tym równowagę kwasowo-zasadową we krwi i ciele.

Czytaj więcej na ten temat

krew: osocze

płyn część krwi, osocze, jest złożonym roztworem zawierającym ponad 90 procent wody. Woda plazmy jest swobodnie…

osocze uzyskuje się, gdy wszystkie krwinki—czerwone krwinki (erytrocyty), białe krwinki (leukocyty) i płytki krwi (trombocyty)—są oddzielone od krwi pełnej. Pozostały płyn o słomkowym zabarwieniu to 90-92% wody, ale zawiera krytyczne substancje rozpuszczalne niezbędne do utrzymania zdrowia i życia. Ważne składniki obejmują elektrolity, takie jak sód, potas, chlorek, wodorowęglan, magnez i wapń. Ponadto istnieją śladowe ilości innych substancji, w tym aminokwasów, witamin, kwasów organicznych, pigmentów i enzymów. Hormony takie jak insulina, kortykosteroidy i tyroksyna są wydzielane do krwi przez układ hormonalny. Stężenia hormonów w osoczu muszą być starannie regulowane dla dobrego zdrowia. Odpady azotowe (np., urea and creatinine) transported to the kidney for excretion increase markedly with renal failure.

osocze zawiera 6-8 procent białek. Jedną z krytycznych grup są białka krzepnięcia i ich inhibitory, syntetyzowane głównie w wątrobie. Po aktywacji krzepnięcia krwi fibrynogen krążący we krwi przekształca się w fibrynę, co z kolei pomaga utworzyć stabilny skrzep krwi w miejscu zakłócenia naczyniowego. Białka inhibitorów krzepnięcia pomagają zapobiegać nieprawidłowej koagulacji (nadkrzepliwości) i usuwać skrzepy po ich utworzeniu. Gdy osocze może skrzepnąć, fibrynogen przekształca się w fibrynę, zatrzymując elementy komórkowe krwi. Otrzymana ciecz, pozbawiona komórek i fibrynogenu, nazywana jest surowicą. Badanie biochemiczne osocza i surowicy jest ważnym elementem współczesnej diagnostyki klinicznej i monitorowania leczenia. Wysokie lub niskie stężenie glukozy w osoczu lub surowicy pomaga potwierdzić poważne zaburzenia, takie jak cukrzyca i hipoglikemia. Substancje wydzielane do osocza przez nowotwory mogą wskazywać na utajony nowotwór; na przykład zwiększone stężenie antygenu specyficznego dla prostaty (PSA) u mężczyzny w średnim wieku bezobjawowego może wskazywać na niezdiagnozowanego raka prostaty.

albumina surowicy, inne białko syntetyzowane przez wątrobę, stanowi około 60 procent wszystkich białek osocza. Jest bardzo ważne w utrzymaniu ciśnienia osmotycznego w naczyniach krwionośnych; jest również ważnym nośnikiem białka dla wielu substancji, w tym hormonów. Inne białka zwane globulinami alfa i beta transportują lipidy, takie jak cholesterol, a także hormony steroidowe, cukier i żelazo.

gamma globuliny, czyli immunoglobuliny, są ważną klasą białek wydzielanych przez limfocyty B układu odpornościowego. Obejmują one większość dostaw organizmu przeciwciał ochronnych wytwarzanych w odpowiedzi na specyficzne antygeny wirusowe lub bakteryjne. Cytokiny są białkami syntetyzowanymi przez komórki różnych narządów oraz przez komórki znajdujące się w układzie odpornościowym i szpiku kostnym w celu utrzymania prawidłowej formacji komórek krwi (hematopoezy) i regulacji stanu zapalnego. Na przykład jedna cytokina o nazwie Erytropoetyna, syntetyzowana przez wyspecjalizowane komórki nerek, stymuluje komórki progenitorowe szpiku kostnego do produkcji czerwonych krwinek. Inne cytokiny stymulują produkcję białych krwinek i płytek krwi. Inny układ białkowy w osoczu, zwany dopełniaczem, jest ważny w pośredniczeniu w odpowiedniej odpowiedzi immunologicznej i zapalnej na różne czynniki zakaźne.

elektrolity i układ kwasowo-zasadowy znajdujące się w osoczu są dokładnie regulowane. Na przykład potas jest zwykle obecny w osoczu w stężeniu zaledwie 4 miliekwiwalentów na litr. Niewielki wzrost stężenia potasu w osoczu (do 6-7 miliekwiwalentów na litr) może spowodować śmierć. Podobnie, stężenie sodu, chlorków, wodorowęglanów, wapnia i magnezu w osoczu musi być dokładnie utrzymywane w wąskim zakresie. Mniejsze cząsteczki, takie jak sód, potas, glukoza i wapń, są przede wszystkim odpowiedzialne za stężenie rozpuszczonych cząstek w osoczu. Jednak to stężenie znacznie większych białek (zwłaszcza albumin) po obu stronach półprzepuszczalnych błon, takich jak komórki śródbłonka wyściełające naczynia włosowate, tworzy kluczowe gradienty ciśnienia niezbędne do utrzymania prawidłowej ilości wody w przedziale wewnątrznaczyniowym, a tym samym do regulacji objętości krążącej krwi. Tak więc, na przykład, pacjenci, którzy mają zaburzenia czynności nerek lub niskie stężenie białka w osoczu (zwłaszcza niskie stężenie albumin) może rozwinąć migrację wody z przestrzeni naczyniowej do przestrzeni tkankowych, powodując obrzęk (obrzęk) i przekrwienie kończyn i ważnych narządów, w tym płuc.