Porfir to skała magmowa charakteryzująca się teksturą porfirową. Tekstura porfirytyczna jest bardzo powszechną teksturą w skałach magmowych, w których większe kryształy (fenokryształy) są osadzone w drobnoziarnistej masie gruntowej.

Porfir jest skałą magmową, która zawiera większe kryształy (fenokryształy) w drobnoziarnistym podłożu. K-fenokrysty skalenia w tej próbce. Szerokość widoku 7 cm. Holownik 1608-2807.

wydaje się to dość proste, ale niestety istnieje wiele różnych interpretacji. Czasami przyjmuje się, że porfir jest granitowy w składzie 1, podczas gdy inne źródła twierdzą, że kompozycja nie odgrywa żadnej roli w składzie 2. Niektórzy autorzy wyróżniają skały porfirowe i porfirowe. Opiera się to na relacjach terenowych. Prawdziwy porfir według tej interpretacji jest skałą natrętną. Skała ekstruzyjna (lawa) może mieć teksturę porfirytyczną, ale powinna być nazwana skałą porfiryczną, a nie porfiry3.

innym systemem, który znam, ponieważ wydaje się być szeroko rozpowszechniony w Europie kontynentalnej, jest kontrast między „porfirem” (fenokryty skalenia są zasadowe) i „porfirytem” (fenokryty skalenia są plagioklazem)4. Według tego systemu możemy mówić na przykład o” porfirze ryolitowym” i „Porfiry bazaltowym”, ale nigdy „porfirze bazaltowym”i” Porfiry ryolitowym”. Obecnie, oprócz „porfiru” (dwa przykłady w poprzednim zdaniu), powszechne wydaje się używanie odpowiedniej nazwy typu skał, ale dawniej bardzo często używano nazwy minerałów tworzących teksturę porfirową. Zamiast „porfirytu bazaltowego” i „porfiru ryolitowego” zastosowano „plagioklazy porfirytu” i „porfiru kwarcowego”.

kolejnym źródłem nieporozumień są terminy „porfirowy” i „porfirowy”. O skałach mówi się, że są porfirowe, jeśli ich podłoże jest drobnoziarniste, a porfirowe, jeśli ich podłoże jest widoczne gołym okiem. Dlatego też ryolit i bazalt jako drobnoziarniste skały wulkaniczne są porfirowe, a granitowe, sjenit itp. jako gruboziarniste skały plutonowe są porfirowe. Fenokryty, które tworzą porfir, powinny być felsyczne (kwarc, skaleń).

cóż, jak widać, ludzkość jest bardzo dobra, gdy pojawia się potrzeba, aby proste pojęcia były trudne do zrozumienia. To, co moim zdaniem jest ważne dla undestand i co wszyscy zgadzają, to to, że skały porfirowe są zawsze skałami magmowymi i zawierają kryształy, które są zauważalnie większe niż otaczające je kryształy.

jak powstają skały porfirowe? Jest to w większości przypadków dość prosta koncepcja do uchwycenia. Kryształy potrzebują czasu, aby rosnąć. W skałach porfirowych niektóre duże kryształy miały tym razem, podczas gdy inne (groundmass) szybko się zestalały. W związku z tym skały porfirowe zaczęły krzepnąć jako normalne skały intruzujące, ale stało się coś, co spowodowało szybką utratę ciepła i szybką krystalizację. To coś mogło być umieszczenie magmy w wąskich pęknięciach w pobliżu powierzchni lub może wybuch wulkanu, który przyniósł magmę na powierzchnię.

ta interpretacja nie jest jednak w stanie dać odpowiedniego wyjaśnienia na pytanie, dlaczego głęboko osadzone skały plutonowe są kiedyś porfirowe (lub porfirowe). Zdecydowanie schładzały się powoli i jest bardzo mało prawdopodobne, że nastąpiły zauważalne zmiany szybkości chłodzenia. Skały te prawdopodobnie wykazują teksturę porfirytyczną, ponieważ niektóre kryształy zaczęły tworzyć się przed innymi, a zatem miały więcej czasu i miejsca na wzrost. Rola składników lotnych w magmie jest prawdopodobnie również ważna. Mamy więc powód, by sądzić, że istnieje kilka różnych mechanizmów i w wielu przypadkach rozwikłanie historii chłodzenia danej skały magmowej może być skomplikowanym zadaniem.

Porfir zawiera duże kryształy w matrycy drobnoziarnistej. Porfir rombowy (latyty) z Norwegii to typ skał związany z szczelinami kontynentalnymi. Odpowiednikiem porfiru rombowego jest larvikit (monzonit). Szerokość próbki 13 cm.

Rhomb porphyry sample from the Oslo Rift.

kolejna próbka porfiru rombowego z ryftu w Oslo.

Porfiryt bazaltowy, porfiryt plagioklazy czy diabazy? Prawdopodobnie wszystkie z nich, to głównie kwestia preferencji i zależy od lokalnych tradycji. Białe fenokryształy to plagioklazy. Wyspa Mull w Szkocji. Skała ma 8 cm długości.

bazaltowa skała z Teneryfy. Fenokryształami są plagioklazy (białe) i piroksen (Czarne). Szerokość próbki 14 cm.

ten z Oahu najwyraźniej nie jest najbardziej klasyczną wersją porfiru, ponieważ jest maficzny, ekstruzyjny, a fenokryzy są maficzne. Często przyjmuje się, że fenokryształów, które tworzą teksturę porfirytyczną musi być felsic (feldspars (korzystnie alkalicznych feldspars) lub kwarc). Zielony minerał to oliwin. Spełnia jednak najważniejsze i najbardziej uniwersalne cechy skał porfirowych — jest magmowy, a niektóre minerały są wyraźnie większe od podłoża. Szerokość próbki 6 cm.

Porfir ze Szkocji z fenokryształami K-skalenia i kwarcu. Szerokość próbki 8 cm.

Porfiryt Andezytowy z plagioklazowymi fenokrystrami z Santorini. Andezyt jest wytłaczanym odpowiednikiem diorytu. Szerokość próbki 7 cm.

ryolit Porfirowy z Estonii. Takie skały wyrastają w Morzu Bałtyckim. Zostały one przywiezione do Saaremaa przez postępujący lodowiec podczas epoki lodowcowej. Lokalnie znany jest jako porfir kwarcowy. Szerokość próbki 9 cm.

1. Best, Myron G. (2002). Petrologia magmowa i metamorficzna, wydanie II. Wiley-Blackwell.
2. Jackson, J. A. (1997). Słowniczek Geologii, Wydanie IV. Amerykański Instytut Geologiczny.
3. Rose, W. I. (2007). Porfir. W: Encyklopedia Nauki & Technika, wydanie dziesiąte. McGraw-Hill. Tom 14. 254-255.
4. Spry, A. (1990). Porfir. W: Encyklopedia petrologii magmowej i Metamorficznej (Wyd. Bowes, D. R.). Springer. 479–480.